Mikołaj Kopernik, czerwona cegła, zielone łąki i lasy, historia Prus, przydrożne kapliczki, biskupi, warmińska gwara, gościnni mieszkańcy. Co myślisz słysząc "Warmia"? My myślimy, widzimy i wspominamy właśnie to. Bo tego doświadczyliśmy, słyszeliśmy i dotknęliśmy w czasie wizyty studyjnej zorganizowanej wspólnie z Warmińsko-Mazurską Organizacją Turystyczną. I o tym wszystkim chcemy Ci opowiedzieć.
Na początku lipca ruszyliśmy na Warmię. Wróciliśmy, przebraliśmy zdjęcia i myśli, i zaczynamy cykl artykułów o tej historycznej krainie na północnym-wschodzie Polski. Specjalnie dla Ciebie odkrywaliśmy Warmię, żebyś wiedział, co warto tam zobaczyć i dlaczego trzeba tam pojechać.
Warmia to kraina historyczna, od pradziejów zamieszkiwana przez pruskie plemię Warmów. Jej granice w postaci znanego nam dziś trójkąta zostały wyznaczone w XIII w. jako wyłączne ziemie biskupów. Była to trzecia część ustanowionej przez legata papieskiego diecezji warmińskiej - reszta diecezji należała do Krzyżaków.
Przez 10 dni poruszaliśmy się, spaliśmy i zwiedzaliśmy miejscowości położone w granicach historycznej Warmii. Zwiedziliśmy wszystkie warmińskie miasta - od Fromborka i Braniewa, przez Pieniężno, Ornetę, Dobre Miasto, Olsztyn, Lidzbark Warmiński po Barczewo, Jeziorany, Bisztynek, Biskupiec i Reszel. Warmia graniczy z Mazurami i dwiema mniej znanymi krainami: Powiślem i Barcją, do których pewnie niedługo też zawitamy. Jak zabrać się do zwiedzania Warmii?
Warmię powinno się poznawać od historii plemion pruskich, które dawno temu zamieszkiwały ten region świata. Były to różne plemiona: Pomezanie, Pogezanie, Natangowie, Sambowie, a wśród nich też Warmowie. Historia tych plemion jest okrutna. Warmów na przykład podbili Krzyżacy. Ale Krzyżacy przegrali wojnę trzynastoletnią z Polską i musieli oddać część ziem, tzw. Prusy Królewskie, królowi polskiemu.
Dlatego dopiero od 1466 roku historia Warmii splata się z historią Polski. Trwa to przez ok. 300 lat, do pierwszego rozbioru Polski, kiedy Warmia wchodzi pod zabór pruski. Potem, po I wojnie światowej Warmia pozostaje pod panowaniem Niemiec, a zostaje znów przyłączona do Polski dopiero po II wojnie światowej.
Stopień skomplikowania spraw narodowościowych i etnicznych, odcienie szarości i niuanse są materiałem na osobny podręcznik. Taki, jak "Dziedzictwo Ziem Pruskich. Dzieje i kultura Warmii i Mazur" pod red. prof. Izabeli Lewandowskiej, który od powrotu z Warmii pilnie studiuję.
Najtrudniej było mi sobie wyobrazić co to znaczy, że biskupi warmińscy mieli na Warmii władzę kościelną i świecką. W praktyce można to opisać tak, że byli książętami tych ziem. Pod rządami biskupów wiele się na Warmii zmieniło. Przede wszystkim budowali swoje zamki i katedry, kościoły i kaplice. Tworzyli kalwarie, administrowali i nadawali łany chłopom, żeby ci uprawiali ziemię.
Główną katedrą biskupów warmińskich była katedra we Fromborku, na Wzgórzu Katedralnym. Ale nie mieszkali tam, bo wygodniejszą siedzibę mieli w Lidzbarku Warmińskim. W ich dobrach był też Olsztyn, gdzie także mieszkali i gdzie też jest katedra.
Ślady biskupów warmińskich znajdziesz w warmińskich zamkach, w kościołach, oraz w miejscowości Bałdy, gdzie są Wrota Warmii. Wrota otwierają Trakt Biskupów Warmińskich, który biskupi pokonywali, gdy przyjeżdżali z ziemi polskiej na Warmię i gdy obejmowali biskupstwo warmińskie.
![Zamek Biskupów Warmińskich w Lidzbarku Warmińskim](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgriOdSvmjRIuxHgjVfTBGRa6X-9eyO5pcW7VJW3VL-p-yg5N27svESnoZrpPJyDMerNQwL71iKUbXbIXINEoGMqi3nUGjbIZTVorNBaOAi0x8_4Fb-DsW3RnZvuiygbx6DU3z_utYMNGw8/w900/IMG_9829.jpg)
![Zamek Biskupów Warmińskich w Reszlu](https://lh3.googleusercontent.com/-29htlnm_gD0/V4-eGJc4voI/AAAAAAAAwWE/bvr_zCiDV0kQnVdg-xgddNPPBsYV90Q5wCCo/w900/IMG_9262.jpg)
![Herb Warmii i Biskupów Warmińskich w kościele w Bisztynku](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBjnqyBMqUv3jucnnUOMYajaPrdzhJD4SXANpvFk5GTpBq6TvF9qGLBSD2iDfbadBctPymlvhKBZ4lkMHMw0Woa2dyinJ21PaKACzQ4KZV8XDgICCTPjrEmE23bVCft0PhEGP4cif_669P/w600/IMG_9481.jpg)
![Biskup Warmiński Wacław Leszczyński - obelisk na trakcie biskupim w Bałdach](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivR487CuN0SVI5KEDbatda4qFw37km7nrNX2ypgwmxKi77Mt2OIgVWqTsnqQttEWf7hobIfgxt7cGnPpfPynkpup5OHL82W3ihQZuNs68thuUWr0zjTLnVX42w7rTT-ao8VlSZBpQkk9Gd/w600/IMG_8364.jpg)
![Biskupi przekraczają Bramę Warmii w Bałdach](https://lh3.googleusercontent.com/-I8XB5Iakypo/V4-Xqr4wnCI/AAAAAAAAwIQ/bGcxhvwKIZ8EjFQg4xpxlOot2rhb2PjYQCCo/w600/IMG_8381.jpg)
![Herb Księstwa Warmińskiego i Biskupów Warmińskich w archikatedrze we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-ZF3ceWPiN7M/V4ZluVKO-NI/AAAAAAAAv6A/tp0HONr1jhA-EhHT7ZUy9ahJ2KDzdhLEQCCo/w900/IMG_1099.jpg)
![Archikatedra we Fromborku z grobowcami biskupów warmińskich](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh2cy_EUcBzJfY5oXxAyDBsGGP8X8Qsq5sfmSaxyjwg03VCHtwkFn7IN__xwyUJnodANCe637VH25Dms7u0ABq17OZVGq-72aQb9-yTH4QhT6q8ACAs3gGT84X5Fzr5iD0SAOdMZ5iw92_s/w900/IMG_1160.jpg)
Pomimo że astronom urodził się w Toruniu, to 40 lat swojego życia spędził na Warmii. Kopernik jest Warmiakiem i przez jego postać można świetnie poznawać Warmię. Bo raz, że był katolikiem, dwa - że kanonikiem warmińskim i bliskim współpracownikiem oraz lekarzem biskupów warmińskich, trzy - że kochał niebo, a mówią, że niebo nigdzie nie jest tak piękne, jak na Warmii.
Mikołaj Kopernik to postać wybitna, człowiek renesansu i skromny, pracowity człowiek. Już niedługo na blogu pokaże Cię Warmię widzianą przez pryzmat astronoma, który "Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię".
![Najbardziej słynne przedstawienie Mikołaja Kopernika w Muzeum we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-YMkXpe_DUjk/V4ZmKh00y5I/AAAAAAAAv7c/1_nuh2sQzBUzEBHOt_UbGlfsd1xNiKt7wCCo/w1024/IMG_1270.jpg)
![Kasia na kawie z Kopernikiem w Wieży Wodnej we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-IG2kXpDTCL8/V4ZnTT6jDpI/AAAAAAAAv_0/pQoJkeErL6scduG1nIOsXdpWPv05hum2ACCo/w900/IMG_1812-2.jpg)
![Grób Mikołaja Kopernika w Archikatedrze we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-A-oGFGCbOPk/V4ZlxzXX4lI/AAAAAAAAv6A/_CGYydyFa_IGlWkO4rXlGXJYcWKNKgSGQCCo/w900/IMG_1112.jpg)
![Pomnik Mikołaja Kopernika w Archikatedrze we Fromborku](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKkfdmMx4KKC_HR2jXDqPJOrU424841y4_u20wLvLv0UVreN44Dg8B8j0nniCNHyYZZYB9GYw4SnzpLB2gwVfRLmz0E2q8Xpoe-cXUifU6WtFCHXKaphW2TnHuZ4JBXQYIHL2Dy7mICg-e/w900/IMG_1126-2.jpg)
![Grób Mikołaja Kopernika w Archikatedrze we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-6FsuHS0fqgA/V4ZlyTM3XqI/AAAAAAAAv6A/8DlSzxQWZLY-XpL_MqwfKtY46lEvl3wyACCo/w900/IMG_1115.jpg)
![Mikołaj Kopernik mieszkał na Warmii - Szlak Kopernikowski](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEifADe2s9z0guqLGPDTzOcgfovuasB4ihvaPh-D2TL7TCjspQIckcAjPHUK2Bj67wlQrcPoov79IqgswYwT3gjmzwELTi_GjRRM6h5k0ksWy1s5t38h1z2pBS663UIch2X2cA7j4w5FJKdK/w600/IMG_1682.jpg)
![Mikołaj Kopernik przed fontanną we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-shF-716LYwE/V4ZnoR_Op7I/AAAAAAAAv_8/i4BlQ6HSi-EO9TIZRbXwB7MLjg8S_vIDgCCo/w600/IMG_1877.jpg)
![Selfie z Kopernikiem we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-njM9_6CvUug/V4_D3zGajkI/AAAAAAAAwnk/TVI5ruUYUs4m4XJJBRtr6r51v8-fu-zVQCCo/w600/IMG_1494.jpg)
![Mikołaj Kopernik Warmiakiem - tablica w Gietrzwałdzie](https://lh3.googleusercontent.com/-COd5lM0pdv0/V4-WbG8CndI/AAAAAAAAwGk/4uxfCIpscesCW6H6q31AVBgmiHxcCMg0gCCo/w600/IMG_7788.jpg)
![Wystawa o pobycie Mikołaja Kopernika na Warmii na zamku w Olsztynie](https://lh3.googleusercontent.com/-abG6xg9ZtIs/V4-Wd4jUP-I/AAAAAAAAwGk/MLUVEH3X0n010neB79ldgg4UqdWo8W2qACCo/w600/IMG_7833.jpg)
![Pomnik Mikołaja Kopernika przed zamkiem w Olsztynie](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEijP9F_NnNQElbL5N0mxbZkO-2DSUqahxNRQgUODHYHUI-KJrPB4fjS4W3jE685A9r67amNDUT76ImRrM5AHLFVnmASjR3Dkh2Q7U1S0BZ7-mm8rRw6uMW7Zf3pNrVZp-VtbciVNxNUcq4H/w600/IMG_7822.jpg)
Szczególnie widać tu kult Matki Boskiej. Nie tylko w kapliczkach, ale też w kościołach i sanktuariach. Zawsze bardziej pociągały mnie małe, zagubione gdzieś w cichych miejscach kościółki. Ale gdy zobaczyłam sanktuarium w Krośnie, Stoczku Klasztornym, Głotowie, Gietrzwałdzie czy w Chwalęcinie, nawet ja nie potrafiłam oprzeć się ich urokowi.
![Warmińskie Kapliczki - Gietrzwałd](https://lh3.googleusercontent.com/-FmD_k7tdHOg/V4-WRAL6HuI/AAAAAAAAwGk/COGZ4QLLADY16z6RxFpl9fnn8zcLy_lYACCo/w1024/IMG_7554.jpg)
![Warmińskie Kapliczki - Braniewo](https://lh3.googleusercontent.com/-eBx0yab9VI0/V4-goh9JLaI/AAAAAAAAwkw/FRWfKhvuj_0Dzu_Q8SWu9LRppYjHRLfjgCCo/w600/IMG_1720.jpg)
![Warmińskie Kapliczki - Gietrzwałd](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9MbK60ViY4kdRkWebs63Z9thWCzxtyJhY1PUNLcAxYFR0_slatIqrsjFN6E0okdEpyh0IFb54X9vRD2nCp72oZMFif6szhUgv76IeM9D8Rf3s_o4pnsOwDnVDRmNL5vxi9RHCg39VgSlN/w600/IMG_7768.jpg)
![Warmińskie Kapliczki - Krosno](https://lh3.googleusercontent.com/-65VpJNERy9I/V4-f_A1AVcI/AAAAAAAAwic/bzIA3eAvsIoWAf8DSSWQZ6Heca9Uwuj7wCCo/w600/IMG_0589.jpg)
![Święta Warmia - sanktuarium w Stoczku Klasztornym](https://lh3.googleusercontent.com/-KHGE6ilV2QM/V4-ejmK0RkI/AAAAAAAAwaI/zr255u4KlQs74xTEg6wPChj6Y0fkCgXhQCCo/w900/IMG_9645.jpg)
![Święta Warmia - sanktuarium w Braniewie](https://lh3.googleusercontent.com/-a67cYheE0h0/V4-gnK4OM5I/AAAAAAAAwkw/9hboA1R8w1cdRWuWkJAXyrXFYb5YqR2dwCCo/w900/IMG_1710.jpg)
![Święta Warmia - sanktuarium w Krośnie koło Ornety](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhoUIxdDfYHF6ZhEOrzPJ5n3C_MMgrIQXVDlHkEsSPjX4IEn4xGVo96UlKydgxvgY19Mu4PZoRdpqjGikcJB_rpwEqeHOKHKejqcCg1K1tRzaiNgHLtmmgirozymX8lhkkZ7oqtVz_npkm3/w1024/IMG_0600.jpg)
Gwarę pamięta jeszcze Edward Cyfus - autorytet warmiński. Pan Edward pisze, mówi i gdzie tylko może propaguje warmińską gwarę i regionalne tradycje. To jego upór i pomysłowość sprawiła, że gwara warmińska w maju 2016 roku została wpisana na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego jako nośnik tradycji ustnych.
Nie wiemy jakie będą dalsze losy warmińskiej gwary, która do złudzenia przypomina gwarę kociewską. Ale z zainteresowaniem będziemy śledzić ten temat, a Tobie polecamy poszukać jej śladów, gdy będziesz jeździć po regionie. Na przykład w Gietrzwałdzie w Warmińskiej Chałupie poznasz warmińskie słówka i posłuchasz o tym jak kiedyś tu się żyło.
![Edward Cyfus - jeden z ostatnich Warmiaków mówiących gwarą warmińską](https://lh3.googleusercontent.com/-BiU0VKPOqEc/V4-dE3P7RCI/AAAAAAAAwPw/bUIjw6g0IZw6ytVBw5uhYGutdCBpJyKDgCCo/w1024/IMG_8543.jpg)
![Edward Cyfus - jeden z ostatnich Warmiaków mówiących gwarą warmińską](https://lh3.googleusercontent.com/-51qO23dj6Oc/V4-dGWVRPYI/AAAAAAAAwPw/SE-ApYB71vY43SYBShyGyHbkY9bpqSEGgCCo/w900/IMG_8550.jpg)
![Edward Cyfus - prezentuje skarby na poddaszu](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJkFhyL28r9zewFhSLMBObpR1yD8UszU_dghRQjzTUNZ5qBeUNRHGS7R7-cnHW-WIcQQYs8yRY-WtfXvdh_iSYPU2ts4CRWpoHpVBhfl7NkU7SK_IDz5QY8ickE620IXfqXTykLr1_mQvF/w900/IMG_8526.jpg)
![Gietrzwałd - w warmińskiej chałupie nauczysz się słówek](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiXjJBOCpMK999varW3N0ouFL2WPHXdia3Hdiu1W8MVdz3__RlcX6LH8CsOao11ZVoNsGHSFtq4b6_YQUL6z-p1XjK5mjq_pLXXeWf-CH6SJ3exQ-xvAesp8Z9f-BCkBSWbSYwCbT1gxYH6/w1024/IMG_7725.jpg)
![Gietrzwałd - w warmińskiej chałupie nauczysz się słówek](https://lh3.googleusercontent.com/-eUvX528l7xQ/V4-WY8tK2GI/AAAAAAAAwGk/fAjsiPBFSMcPVNenCprWJey55tqgvS8BACCo/w600/IMG_7726.jpg)
![Gietrzwałd - w warmińskiej chałupie nauczysz się słówek](https://lh3.googleusercontent.com/-G9r1m7fahnA/V4-WZBT4UPI/AAAAAAAAwGk/WEbmoTVl2AEbkFRE4O4w9Q8NQbBdvhsigCCo/w600/IMG_7744.jpg)
![Gietrzwałd - w warmińskiej chałupie nauczysz się słówek](https://lh3.googleusercontent.com/-zFULsyB8O9Q/V4-WZRO1ZAI/AAAAAAAAwGk/mZ5IFgd5CiwPXKKu-Fu2BOA7ZQDAJpKfwCCo/w600/IMG_7754.jpg)
![Warminki i Warmyszy od Krystyny Tarnackiej - super pamiątki z Warmii](https://lh3.googleusercontent.com/--_OhUMutNUc/V4-fIqeIDsI/AAAAAAAAwdA/s8RI5Pb5JgMiRw-C2hH_Vo-OvKjbT-d4wCCo/w1024/IMG_0069.jpg)
![Warmyszki od Krystyny Tarnackiej - super pamiątki z Warmii](https://lh3.googleusercontent.com/-HVji4inL8FU/V4-fJUyl4zI/AAAAAAAAwdA/HTEPRK_LmxgzakfJuU8QADxFkAKmRuQTQCCo/w600/IMG_0078.jpg)
![Kubki, talerze z warmińskimi wzorami czepcowymi i koniki](https://lh3.googleusercontent.com/--lFECb3p_-k/V4-fJ3Q0u_I/AAAAAAAAwdA/L4WU4Q62Hk4ZPBMDOMux_tXDpO6XM22QgCCo/w600/IMG_0103.jpg)
![Pisanki z warmińskimi wzorami czepcowymi od Krystyny Tarnackiej](https://lh3.googleusercontent.com/-iWIJbzp1Dc4/V4-fJFQM6dI/AAAAAAAAwdA/5eIidlUnnIIVDG0fLBTbwYh15cXCsS7TQCCo/w600/IMG_0073.jpg)
![Piękne warmińskie czepce Krystyny Tarnackiej](https://lh3.googleusercontent.com/-r2_lDamwDIg/V4-fGfVqHiI/AAAAAAAAwdA/9pAV3_CyVL40u2Nr7Xv7ILvp1uavkmCdACCo/w900/IMG_0023.jpg)
![Piękne warmińskie czepce Krystyny Tarnackiej](https://lh3.googleusercontent.com/-wBKGiMMGJLw/V4-fHpWVJaI/AAAAAAAAwdA/Sjmw6JRawSkRhLEid5T0kzF5Y35oprFBgCCo/w900/IMG_0049.jpg)
I po wielu latach dzieje się rzecz niesłychana - Ci ludzie, których rodzice pochodzą z różnych regionów, mówią, że Warmia, to ich dom, że czują się Warmiakami. Że należy się szacunek tym, którzy tu kiedyś mieszkali i że dzisiejsi Warmiacy chcieliby, żeby Warmia wreszcie była odróżniana od Mazur. Nie mogliśmy się oprzeć i ze spotkanymi osobami zaczęliśmy nagrywać mikro-wywiady, zadając im 4 proste pytania o Warmię. Nikt nam nie odmówił! Co mieszkańcy myślą o Warmii? Dowiesz się śledząc kolejne artykuły na naszym blogu!
![Sebastian Mierzyński - opowiadał nam o Warmii i Koperniku na Zamku w Olsztynie](https://lh3.googleusercontent.com/-ivbq3Cf5ny0/V4-WfNj-irI/AAAAAAAAwGk/NRWEV6PZ-9EnNmXibYaqs-yYcep9TkYZwCCo/w600/IMG_7846.jpg)
![Wojciech Gudaczewski - pokazał nam piękno Gietrzwałdu](https://lh3.googleusercontent.com/-KVeeBZ5yJ6w/V4-WU8_c4QI/AAAAAAAAwGk/kEAuR9raB78TGNXSbdIlvc8Mm3ZdB2O6QCCo/w600/IMG_7648.jpg)
![Krystyna Szter - przybliżyła nam historię synagogi w Barczewie](https://lh3.googleusercontent.com/-KIJ8NRKC_KI/V4-dT9Zwr8I/AAAAAAAAwPw/IcequzlZ6ngURhlzSQDudMbRvWENpn-CgCCo/w600/IMG_8695.jpg)
![Rita Kostka - opowiadała nam o warmińskich wartościach](https://lh3.googleusercontent.com/-fvSwIJGYOYI/V4-WvU7v_xI/AAAAAAAAwHQ/618-F_KBYdsW-jIKxJJ3tdvtc4bQR0YDQCCo/w450/IMG_8194.jpg)
![Wiesław Borowski - podzielił się z nami fotograficzną pasją](https://lh3.googleusercontent.com/-S9cka6gh6nA/V4-dobvTiOI/AAAAAAAAwTs/mcc43Jr-Z5I4_7Vp6GQhydOHida4I2rpQCCo/w450/IMG_8836.jpg)
![Kacper Rzewczyk - opowiedział nam o zamku w Reszlu](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhCL6Cm63LLqE51-DDwlQ7QjGEX4HOgizwk6PZBerlfQhEZu1dH-P_n03c9IhyphenhyphenGCr3IRVieE_u03CAgscMH5p0nIUdiqe-APLhzuGzcFKnj8pddAZWKW-QpC2dWfy_7SfSX72eJAqMe9M68/w450/IMG_9152.jpg)
![Artur Galicki - opowiedział nam reszelskich inicjatywach](https://lh3.googleusercontent.com/-M4q8EMUdLUI/V4-eJxQoRZI/AAAAAAAAwWE/9GMW2XrlPPkmqEv7U9fcl06xkx13OWVCQCCo/w450/IMG_9370.jpg)
![Karol Siatłowski - pokazał Reszel i reszelskie organy](https://lh3.googleusercontent.com/-qYmvXLpnJ2U/V4-eJBUKwRI/AAAAAAAAwWE/4piFGw4HcJcocARjg1ddpE17ntvwFSz9ACCo/w600/IMG_9315.jpg)
![Pan Damian opowiedział nam o zamku w Lidzbarku Warmińskim](https://lh3.googleusercontent.com/-CQLEn1btkeU/V4-e5M_MZYI/AAAAAAAAwaI/5s0zVg-TVkE34-zWF3tEXO0PuotOn3ucwCCo/w600/IMG_9730.jpg)
![Pan Paweł i ksiądz Krzysztof - pokazali nam Stoczek Klasztorny](https://lh3.googleusercontent.com/-QtiKO_jPyVU/V4-ehxIv_YI/AAAAAAAAwaI/sGLeanuugIkWmxq0BvvEPuXfHMPIghIhACCo/w600/IMG_9630.jpg)
![Andrzej Grabowski - przybliżył wszystkie tajemnice Bisztynka](https://lh3.googleusercontent.com/-nxzUMSdpWes/V4-eTUW38BI/AAAAAAAAwWE/htP_wCidKbgI0ry-Y-DwM40Bi2k8dhgRQCCo/w450/IMG_9523.jpg)
![Pani Izabela opowiedziała nam o Oranżerii w Lidzbarku Warmińskim](https://lh3.googleusercontent.com/-QCU3N8JiIzE/V4-e2DwZ9ZI/AAAAAAAAwaI/86-d-KUxcuEtPz90todX8OdPUF-Ta6jSQCCo/w450/IMG_9678.jpg)
![Ksiądz Jan Pietrzyk pokazał nam skarby w parafialnym muzeum](https://lh3.googleusercontent.com/-tKnyo0jtUzY/V4-cdbr7wDI/AAAAAAAAwME/JhedDv5HwKQot9DN6Ec5Vf8W_EUVdtW_wCCo/w450/IMG_8448.jpg)
![Pan Wojtek zaprosił na pyszne lody](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgRuqTD-m7gi_KExxzgiPqTZUGIW891UEgnbA3rlQpv3AqQ6ssOLofzl9aTJBMpPNkf1l_5fZ9zbXJ5lh42eln-ta27Kp1_9_qL_nA8nS5hrjyW_bYKviC1UffywmKrhA_-f5cXJ_2XoWQo/w450/IMG_0305.jpg)
![Zenon wypożyczył nam kajaki i dał możliwość nabrania dystansu do życia](https://lh3.googleusercontent.com/-zt1ybq8N23E/V4-fDQ8iXfI/AAAAAAAAwdA/nXNXBuQGli8H9D4M6-rIBrJTzZqri9eDgCCo/w600/IMG_0012.jpg)
![Krystyna Tarnacka pokazała nam warmińskie wzory i pamiątki](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj-CeuARm69Mo7FwnWSpU1Bjn5zPuhDDVnP6g7C1mOAGBtJYcBBfgTeUliAq5dfhTbprCl6lQk2JrecJgUAUtdI_wabHFScxnR8455dzXFVkoSVDX2Z35RvvdT9BDJjypuNmv21yuentKZC/w600/IMG_0061.jpg)
![Marcelina opowiedziała nam o Jezioranach](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhwQhnIBbojvuvXT9gFmYW6dobWIsaUG4mxZUiM-djzvVFytkm1Y91s-_lC1MtVeSBADa8Pf4CIQ598UGy2cSApjeXAgtbaure1a2xfMgV_PZyl16I9adPdZV-D9nB63uF12uLPMTIvoLRA/w600/IMG_0146.jpg)
![Panie Ania i Beata pokazały nam skansen w Dobrym Mieście](https://lh3.googleusercontent.com/-C7c6vQVor_k/V4-fttwSuMI/AAAAAAAAwic/RBdjTmf-ZlEBTgIm1obBzZvOR6j2n-7mwCCo/w450/IMG_0382.jpg)
![Mariusz opowiedział o wojskach napoleońskich](https://lh3.googleusercontent.com/-7kk_LAgfSX0/V4-fqg7WduI/AAAAAAAAwic/wBgeBZsywUICMJKQazXSnU50DRJwtXfKwCCo/w450/IMG_0325.jpg)
![Zosia zabrała nas na fascynujący spacer po Pieniężnie](https://lh3.googleusercontent.com/-IE_3rjWUCzo/V4-gQf8D7rI/AAAAAAAAwkw/M2lkioc19lckztmggufbaWB04gx25b3hgCCo/w450/IMG_0728.jpg)
![Tadeusz wspaniale opowiadał o Koperniku i Fromborku](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhGupfzxzDfJa7VPDx3iednM6mum0Y3worFl9Fayt9pzEtJo0ZizhVmb2RGUH5EKUEMQLEq3VaSxoJJheaggu5Zeq3nN6nAeRIBB11Auu3NfikwJ2mwM9dwgOwueBX3kLKyA7xqgrSaWjG0/w450/IMG_0979.jpg)
![Archikatedra we Fromborku na Warmii](https://lh3.googleusercontent.com/-zhx6BcrpOCQ/V4_ybqTgc1I/AAAAAAAAwo0/q87xg8X7BCojdxcrroh1XhddMvmB7nNkwCCo/w1024/IMG_1160-2.jpg)
Na początku lipca ruszyliśmy na Warmię. Wróciliśmy, przebraliśmy zdjęcia i myśli, i zaczynamy cykl artykułów o tej historycznej krainie na północnym-wschodzie Polski. Specjalnie dla Ciebie odkrywaliśmy Warmię, żebyś wiedział, co warto tam zobaczyć i dlaczego trzeba tam pojechać.
Gdzie leży Warmia?
Przez to, że Warmia znajduje się w województwie warmińsko-mazurskim, wiele osób myli ją z Mazurami. To nie jest tak, że każde miasto w województwie leży na Mazurach, albo w krainie, którą chciałoby się nazywać Warmiomazurami.Warmia to kraina historyczna, od pradziejów zamieszkiwana przez pruskie plemię Warmów. Jej granice w postaci znanego nam dziś trójkąta zostały wyznaczone w XIII w. jako wyłączne ziemie biskupów. Była to trzecia część ustanowionej przez legata papieskiego diecezji warmińskiej - reszta diecezji należała do Krzyżaków.
Przez 10 dni poruszaliśmy się, spaliśmy i zwiedzaliśmy miejscowości położone w granicach historycznej Warmii. Zwiedziliśmy wszystkie warmińskie miasta - od Fromborka i Braniewa, przez Pieniężno, Ornetę, Dobre Miasto, Olsztyn, Lidzbark Warmiński po Barczewo, Jeziorany, Bisztynek, Biskupiec i Reszel. Warmia graniczy z Mazurami i dwiema mniej znanymi krainami: Powiślem i Barcją, do których pewnie niedługo też zawitamy. Jak zabrać się do zwiedzania Warmii?
![Ruszamy na Warmię - tylko gdzie leży Warmia?](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgW1Rbr0iOXSV4jG1nLjlVMWlkhEUHwAGCKBEeD1JgBk_ThftIIX2MGbgCf7591Ym-bkeBiIGoNhgJzpRy_YTmAIYXYsoe-JYBQN6AZjT5TDjrqA7HB1mbRs1AKSsqLtRlLAcEfrTmFAPT1/w1024/Ruszamy-na-Warmie-1200x444.jpg)
Warmia to historia plemion pruskich
Gdy rozpoczęliśmy zwiedzanie i oswajanie się z Warmią, pierwszą rzeczą, na jaką musieliśmy się przestawić to to, że Warmia nie zawsze była polska. Ba, przed II wojną światową polska była przez krótki okres swojej historii - tylko przez 300 lat.Warmię powinno się poznawać od historii plemion pruskich, które dawno temu zamieszkiwały ten region świata. Były to różne plemiona: Pomezanie, Pogezanie, Natangowie, Sambowie, a wśród nich też Warmowie. Historia tych plemion jest okrutna. Warmów na przykład podbili Krzyżacy. Ale Krzyżacy przegrali wojnę trzynastoletnią z Polską i musieli oddać część ziem, tzw. Prusy Królewskie, królowi polskiemu.
Dlatego dopiero od 1466 roku historia Warmii splata się z historią Polski. Trwa to przez ok. 300 lat, do pierwszego rozbioru Polski, kiedy Warmia wchodzi pod zabór pruski. Potem, po I wojnie światowej Warmia pozostaje pod panowaniem Niemiec, a zostaje znów przyłączona do Polski dopiero po II wojnie światowej.
Stopień skomplikowania spraw narodowościowych i etnicznych, odcienie szarości i niuanse są materiałem na osobny podręcznik. Taki, jak "Dziedzictwo Ziem Pruskich. Dzieje i kultura Warmii i Mazur" pod red. prof. Izabeli Lewandowskiej, który od powrotu z Warmii pilnie studiuję.
Polska Warmia to działania biskupów warmińskich
Wróćmy na chwilę do Krzyżaków. Decyzją papieża Krzyżacy część podbitych terenów przekazali biskupom warmińskim, a Ci, jeszcze kawałek oddali kapitule warmińskiej. To dlatego dziś część zamków na Warmii jest zamkami biskupimi, a część - zamkami kapitulnymi. Żeby było zabawniej, pierwszym biskupem warmińskim był właśnie Krzyżak - Anzelm.Najtrudniej było mi sobie wyobrazić co to znaczy, że biskupi warmińscy mieli na Warmii władzę kościelną i świecką. W praktyce można to opisać tak, że byli książętami tych ziem. Pod rządami biskupów wiele się na Warmii zmieniło. Przede wszystkim budowali swoje zamki i katedry, kościoły i kaplice. Tworzyli kalwarie, administrowali i nadawali łany chłopom, żeby ci uprawiali ziemię.
Główną katedrą biskupów warmińskich była katedra we Fromborku, na Wzgórzu Katedralnym. Ale nie mieszkali tam, bo wygodniejszą siedzibę mieli w Lidzbarku Warmińskim. W ich dobrach był też Olsztyn, gdzie także mieszkali i gdzie też jest katedra.
Ślady biskupów warmińskich znajdziesz w warmińskich zamkach, w kościołach, oraz w miejscowości Bałdy, gdzie są Wrota Warmii. Wrota otwierają Trakt Biskupów Warmińskich, który biskupi pokonywali, gdy przyjeżdżali z ziemi polskiej na Warmię i gdy obejmowali biskupstwo warmińskie.
![Zamek Biskupów Warmińskich w Lidzbarku Warmińskim](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgriOdSvmjRIuxHgjVfTBGRa6X-9eyO5pcW7VJW3VL-p-yg5N27svESnoZrpPJyDMerNQwL71iKUbXbIXINEoGMqi3nUGjbIZTVorNBaOAi0x8_4Fb-DsW3RnZvuiygbx6DU3z_utYMNGw8/w900/IMG_9829.jpg)
![Zamek Biskupów Warmińskich w Reszlu](https://lh3.googleusercontent.com/-29htlnm_gD0/V4-eGJc4voI/AAAAAAAAwWE/bvr_zCiDV0kQnVdg-xgddNPPBsYV90Q5wCCo/w900/IMG_9262.jpg)
![Herb Warmii i Biskupów Warmińskich w kościele w Bisztynku](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBjnqyBMqUv3jucnnUOMYajaPrdzhJD4SXANpvFk5GTpBq6TvF9qGLBSD2iDfbadBctPymlvhKBZ4lkMHMw0Woa2dyinJ21PaKACzQ4KZV8XDgICCTPjrEmE23bVCft0PhEGP4cif_669P/w600/IMG_9481.jpg)
![Biskup Warmiński Wacław Leszczyński - obelisk na trakcie biskupim w Bałdach](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivR487CuN0SVI5KEDbatda4qFw37km7nrNX2ypgwmxKi77Mt2OIgVWqTsnqQttEWf7hobIfgxt7cGnPpfPynkpup5OHL82W3ihQZuNs68thuUWr0zjTLnVX42w7rTT-ao8VlSZBpQkk9Gd/w600/IMG_8364.jpg)
![Biskupi przekraczają Bramę Warmii w Bałdach](https://lh3.googleusercontent.com/-I8XB5Iakypo/V4-Xqr4wnCI/AAAAAAAAwIQ/bGcxhvwKIZ8EjFQg4xpxlOot2rhb2PjYQCCo/w600/IMG_8381.jpg)
![Herb Księstwa Warmińskiego i Biskupów Warmińskich w archikatedrze we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-ZF3ceWPiN7M/V4ZluVKO-NI/AAAAAAAAv6A/tp0HONr1jhA-EhHT7ZUy9ahJ2KDzdhLEQCCo/w900/IMG_1099.jpg)
![Archikatedra we Fromborku z grobowcami biskupów warmińskich](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh2cy_EUcBzJfY5oXxAyDBsGGP8X8Qsq5sfmSaxyjwg03VCHtwkFn7IN__xwyUJnodANCe637VH25Dms7u0ABq17OZVGq-72aQb9-yTH4QhT6q8ACAs3gGT84X5Fzr5iD0SAOdMZ5iw92_s/w900/IMG_1160.jpg)
Warmia to Mikołaj Kopernik
Warmia to także Mikołaj Kopernik. A ja jestem z nim związana od dziecka. Mikołaj Kopernik to patron mojej szkoły podstawowej. Witałam się z nim codziennie, wchodząc szerokimi schodami na pierwsze piętro. Kto by pomyślał, że dwadzieścia lat później zetknę się z jego postacią w Olsztynie, Lidzbarku Warmińskim i Fromborku. Przez te główne miasta oraz mniejsze miejscowości przebiega samochodowy Szlak Kopernikowski.Pomimo że astronom urodził się w Toruniu, to 40 lat swojego życia spędził na Warmii. Kopernik jest Warmiakiem i przez jego postać można świetnie poznawać Warmię. Bo raz, że był katolikiem, dwa - że kanonikiem warmińskim i bliskim współpracownikiem oraz lekarzem biskupów warmińskich, trzy - że kochał niebo, a mówią, że niebo nigdzie nie jest tak piękne, jak na Warmii.
Mikołaj Kopernik to postać wybitna, człowiek renesansu i skromny, pracowity człowiek. Już niedługo na blogu pokaże Cię Warmię widzianą przez pryzmat astronoma, który "Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię".
![Najbardziej słynne przedstawienie Mikołaja Kopernika w Muzeum we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-YMkXpe_DUjk/V4ZmKh00y5I/AAAAAAAAv7c/1_nuh2sQzBUzEBHOt_UbGlfsd1xNiKt7wCCo/w1024/IMG_1270.jpg)
![Kasia na kawie z Kopernikiem w Wieży Wodnej we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-IG2kXpDTCL8/V4ZnTT6jDpI/AAAAAAAAv_0/pQoJkeErL6scduG1nIOsXdpWPv05hum2ACCo/w900/IMG_1812-2.jpg)
![Grób Mikołaja Kopernika w Archikatedrze we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-A-oGFGCbOPk/V4ZlxzXX4lI/AAAAAAAAv6A/_CGYydyFa_IGlWkO4rXlGXJYcWKNKgSGQCCo/w900/IMG_1112.jpg)
![Pomnik Mikołaja Kopernika w Archikatedrze we Fromborku](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKkfdmMx4KKC_HR2jXDqPJOrU424841y4_u20wLvLv0UVreN44Dg8B8j0nniCNHyYZZYB9GYw4SnzpLB2gwVfRLmz0E2q8Xpoe-cXUifU6WtFCHXKaphW2TnHuZ4JBXQYIHL2Dy7mICg-e/w900/IMG_1126-2.jpg)
![Grób Mikołaja Kopernika w Archikatedrze we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-6FsuHS0fqgA/V4ZlyTM3XqI/AAAAAAAAv6A/8DlSzxQWZLY-XpL_MqwfKtY46lEvl3wyACCo/w900/IMG_1115.jpg)
![Mikołaj Kopernik mieszkał na Warmii - Szlak Kopernikowski](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEifADe2s9z0guqLGPDTzOcgfovuasB4ihvaPh-D2TL7TCjspQIckcAjPHUK2Bj67wlQrcPoov79IqgswYwT3gjmzwELTi_GjRRM6h5k0ksWy1s5t38h1z2pBS663UIch2X2cA7j4w5FJKdK/w600/IMG_1682.jpg)
![Mikołaj Kopernik przed fontanną we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-shF-716LYwE/V4ZnoR_Op7I/AAAAAAAAv_8/i4BlQ6HSi-EO9TIZRbXwB7MLjg8S_vIDgCCo/w600/IMG_1877.jpg)
![Selfie z Kopernikiem we Fromborku](https://lh3.googleusercontent.com/-njM9_6CvUug/V4_D3zGajkI/AAAAAAAAwnk/TVI5ruUYUs4m4XJJBRtr6r51v8-fu-zVQCCo/w600/IMG_1494.jpg)
![Mikołaj Kopernik Warmiakiem - tablica w Gietrzwałdzie](https://lh3.googleusercontent.com/-COd5lM0pdv0/V4-WbG8CndI/AAAAAAAAwGk/4uxfCIpscesCW6H6q31AVBgmiHxcCMg0gCCo/w600/IMG_7788.jpg)
![Wystawa o pobycie Mikołaja Kopernika na Warmii na zamku w Olsztynie](https://lh3.googleusercontent.com/-abG6xg9ZtIs/V4-Wd4jUP-I/AAAAAAAAwGk/MLUVEH3X0n010neB79ldgg4UqdWo8W2qACCo/w600/IMG_7833.jpg)
![Pomnik Mikołaja Kopernika przed zamkiem w Olsztynie](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEijP9F_NnNQElbL5N0mxbZkO-2DSUqahxNRQgUODHYHUI-KJrPB4fjS4W3jE685A9r67amNDUT76ImRrM5AHLFVnmASjR3Dkh2Q7U1S0BZ7-mm8rRw6uMW7Zf3pNrVZp-VtbciVNxNUcq4H/w600/IMG_7822.jpg)
Święta Warmia - od wielu pokoleń katolicka
Z auta samochodu co kilka kilometrów, czasem nawet częściej, widać przydrożne kapliczki. Na Warmii są ich tysiące! "Święta Warmia" - ten tytuł książki Szymona Dreja świetnie oddaje ducha Warmii. Święta, ponieważ w przeciwieństwie do ewangelickich Mazur, Warmia jest od wieków katolicka.Szczególnie widać tu kult Matki Boskiej. Nie tylko w kapliczkach, ale też w kościołach i sanktuariach. Zawsze bardziej pociągały mnie małe, zagubione gdzieś w cichych miejscach kościółki. Ale gdy zobaczyłam sanktuarium w Krośnie, Stoczku Klasztornym, Głotowie, Gietrzwałdzie czy w Chwalęcinie, nawet ja nie potrafiłam oprzeć się ich urokowi.
![Warmińskie Kapliczki - Gietrzwałd](https://lh3.googleusercontent.com/-FmD_k7tdHOg/V4-WRAL6HuI/AAAAAAAAwGk/COGZ4QLLADY16z6RxFpl9fnn8zcLy_lYACCo/w1024/IMG_7554.jpg)
![Warmińskie Kapliczki - Braniewo](https://lh3.googleusercontent.com/-eBx0yab9VI0/V4-goh9JLaI/AAAAAAAAwkw/FRWfKhvuj_0Dzu_Q8SWu9LRppYjHRLfjgCCo/w600/IMG_1720.jpg)
![Warmińskie Kapliczki - Gietrzwałd](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9MbK60ViY4kdRkWebs63Z9thWCzxtyJhY1PUNLcAxYFR0_slatIqrsjFN6E0okdEpyh0IFb54X9vRD2nCp72oZMFif6szhUgv76IeM9D8Rf3s_o4pnsOwDnVDRmNL5vxi9RHCg39VgSlN/w600/IMG_7768.jpg)
![Warmińskie Kapliczki - Krosno](https://lh3.googleusercontent.com/-65VpJNERy9I/V4-f_A1AVcI/AAAAAAAAwic/bzIA3eAvsIoWAf8DSSWQZ6Heca9Uwuj7wCCo/w600/IMG_0589.jpg)
![Święta Warmia - sanktuarium w Stoczku Klasztornym](https://lh3.googleusercontent.com/-KHGE6ilV2QM/V4-ejmK0RkI/AAAAAAAAwaI/zr255u4KlQs74xTEg6wPChj6Y0fkCgXhQCCo/w900/IMG_9645.jpg)
![Święta Warmia - sanktuarium w Braniewie](https://lh3.googleusercontent.com/-a67cYheE0h0/V4-gnK4OM5I/AAAAAAAAwkw/9hboA1R8w1cdRWuWkJAXyrXFYb5YqR2dwCCo/w900/IMG_1710.jpg)
![Święta Warmia - sanktuarium w Krośnie koło Ornety](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhoUIxdDfYHF6ZhEOrzPJ5n3C_MMgrIQXVDlHkEsSPjX4IEn4xGVo96UlKydgxvgY19Mu4PZoRdpqjGikcJB_rpwEqeHOKHKejqcCg1K1tRzaiNgHLtmmgirozymX8lhkkZ7oqtVz_npkm3/w1024/IMG_0600.jpg)
Warmińska gwara - mowa, która już prawie wyginęła
Wspomniałam już wcześniej o sprawach etnicznych i narodowościowych. To wątek, który trudno zrozumieć. Ludzie na Warmii przywiązani byli głównie do samej Warmii. Czuli tożsamość z miejscem, w którym mieszkali i żyli. Dziś, gwarę warmińską mało kto pamięta, bo - podobnie jak gwara kociewska czy język kaszubski - w czasie zaborów, wojen i ciemnego okresu komunizmu - była skutecznie niszczona i zakazywana.Gwarę pamięta jeszcze Edward Cyfus - autorytet warmiński. Pan Edward pisze, mówi i gdzie tylko może propaguje warmińską gwarę i regionalne tradycje. To jego upór i pomysłowość sprawiła, że gwara warmińska w maju 2016 roku została wpisana na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego jako nośnik tradycji ustnych.
Nie wiemy jakie będą dalsze losy warmińskiej gwary, która do złudzenia przypomina gwarę kociewską. Ale z zainteresowaniem będziemy śledzić ten temat, a Tobie polecamy poszukać jej śladów, gdy będziesz jeździć po regionie. Na przykład w Gietrzwałdzie w Warmińskiej Chałupie poznasz warmińskie słówka i posłuchasz o tym jak kiedyś tu się żyło.
![Edward Cyfus - jeden z ostatnich Warmiaków mówiących gwarą warmińską](https://lh3.googleusercontent.com/-BiU0VKPOqEc/V4-dE3P7RCI/AAAAAAAAwPw/bUIjw6g0IZw6ytVBw5uhYGutdCBpJyKDgCCo/w1024/IMG_8543.jpg)
![Edward Cyfus - jeden z ostatnich Warmiaków mówiących gwarą warmińską](https://lh3.googleusercontent.com/-51qO23dj6Oc/V4-dGWVRPYI/AAAAAAAAwPw/SE-ApYB71vY43SYBShyGyHbkY9bpqSEGgCCo/w900/IMG_8550.jpg)
![Edward Cyfus - prezentuje skarby na poddaszu](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJkFhyL28r9zewFhSLMBObpR1yD8UszU_dghRQjzTUNZ5qBeUNRHGS7R7-cnHW-WIcQQYs8yRY-WtfXvdh_iSYPU2ts4CRWpoHpVBhfl7NkU7SK_IDz5QY8ickE620IXfqXTykLr1_mQvF/w900/IMG_8526.jpg)
![Gietrzwałd - w warmińskiej chałupie nauczysz się słówek](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiXjJBOCpMK999varW3N0ouFL2WPHXdia3Hdiu1W8MVdz3__RlcX6LH8CsOao11ZVoNsGHSFtq4b6_YQUL6z-p1XjK5mjq_pLXXeWf-CH6SJ3exQ-xvAesp8Z9f-BCkBSWbSYwCbT1gxYH6/w1024/IMG_7725.jpg)
![Gietrzwałd - w warmińskiej chałupie nauczysz się słówek](https://lh3.googleusercontent.com/-eUvX528l7xQ/V4-WY8tK2GI/AAAAAAAAwGk/fAjsiPBFSMcPVNenCprWJey55tqgvS8BACCo/w600/IMG_7726.jpg)
![Gietrzwałd - w warmińskiej chałupie nauczysz się słówek](https://lh3.googleusercontent.com/-G9r1m7fahnA/V4-WZBT4UPI/AAAAAAAAwGk/WEbmoTVl2AEbkFRE4O4w9Q8NQbBdvhsigCCo/w600/IMG_7744.jpg)
![Gietrzwałd - w warmińskiej chałupie nauczysz się słówek](https://lh3.googleusercontent.com/-zFULsyB8O9Q/V4-WZRO1ZAI/AAAAAAAAwGk/mZ5IFgd5CiwPXKKu-Fu2BOA7ZQDAJpKfwCCo/w600/IMG_7754.jpg)
Warmińska symbolika i warmińskie pamiątki
Nie tylko warmińska gwara jest w rozsypce. Zjechaliśmy całą Warmię, żeby znaleźć prawdziwie warmińskie pamiątki. Szukaliśmy takich, które nie pochodzą z Chin (!), które są produkowane ręcznie na Warmii i które nawiązują do tradycyjnych warmińskich symboli. Szukaliśmy takich, które znamy z terenów Kaszub i Kociewia. Niestety, z tego co wiemy, na Warmii jeszcze nikt tych wzorów nie skatalogował, nie opisał i nie wydał w ogólnodostępnej formie.
Gdy straciliśmy już wszelką nadzieję, niespodziewanie zajechaliśmy do domu Krystyny Tarnackiej. Pani Krystyna mieszka w Lidzbarku Warmińskim i tworzy rzeczy niezwykłe. To u niej pierwszy raz zobaczyliśmy warmińskie wzory na pięknych kolorowych czepcach, kubki i talerze zdobione złocistymi kwiatami krokosza barwierskiego.
Znaleźliśmy tu też pamiątki, które powinien przywozić do domu każdy turysta odwiedzający Warmię: ręcznie malowane, drewniane Warminki w kolorach tradycyjnej Warmii z czepcowym złocistym wzorem na głowie. Warminki to dobry pomysł na tradycyjną pamiątkę dla dorosłych. A dla dzieci? Pani Krystyna proponuje lniane "Warmyszy" i trochę mniejsze "Warmyszki". Bardzo nam się spodobały. Będziemy je pokazywać na naszym spotkaniu podróżniczym pt. "Ruszamy na Warmię!":
![Warminki i Warmyszy od Krystyny Tarnackiej - super pamiątki z Warmii](https://lh3.googleusercontent.com/--_OhUMutNUc/V4-fIqeIDsI/AAAAAAAAwdA/s8RI5Pb5JgMiRw-C2hH_Vo-OvKjbT-d4wCCo/w1024/IMG_0069.jpg)
![Warmyszki od Krystyny Tarnackiej - super pamiątki z Warmii](https://lh3.googleusercontent.com/-HVji4inL8FU/V4-fJUyl4zI/AAAAAAAAwdA/HTEPRK_LmxgzakfJuU8QADxFkAKmRuQTQCCo/w600/IMG_0078.jpg)
![Kubki, talerze z warmińskimi wzorami czepcowymi i koniki](https://lh3.googleusercontent.com/--lFECb3p_-k/V4-fJ3Q0u_I/AAAAAAAAwdA/L4WU4Q62Hk4ZPBMDOMux_tXDpO6XM22QgCCo/w600/IMG_0103.jpg)
![Pisanki z warmińskimi wzorami czepcowymi od Krystyny Tarnackiej](https://lh3.googleusercontent.com/-iWIJbzp1Dc4/V4-fJFQM6dI/AAAAAAAAwdA/5eIidlUnnIIVDG0fLBTbwYh15cXCsS7TQCCo/w600/IMG_0073.jpg)
![Piękne warmińskie czepce Krystyny Tarnackiej](https://lh3.googleusercontent.com/-r2_lDamwDIg/V4-fGfVqHiI/AAAAAAAAwdA/9pAV3_CyVL40u2Nr7Xv7ILvp1uavkmCdACCo/w900/IMG_0023.jpg)
![Piękne warmińskie czepce Krystyny Tarnackiej](https://lh3.googleusercontent.com/-wBKGiMMGJLw/V4-fHpWVJaI/AAAAAAAAwdA/Sjmw6JRawSkRhLEid5T0kzF5Y35oprFBgCCo/w900/IMG_0049.jpg)
Dzisiejsi Warmiacy - Gościnni Mieszkańcy
Wymieniłam już wiele elementów, z którymi kojarzy nam się Warmia. Ale najważniejsze zostawiłam na koniec. Warmia to ludzie. I tu chyba przeżyliśmy największe zaskoczenie. Bo przecież prawdziwych Warmiaków już prawie nie ma. Dzieła zniszczenia dokonała Akcja "Wisła" w 1947r., w czasie której pozostałych Warmiaków całkowicie wysiedlono, a na ich miejsce przesiedlono ludzi z Bieszczad i ze wschodu.I po wielu latach dzieje się rzecz niesłychana - Ci ludzie, których rodzice pochodzą z różnych regionów, mówią, że Warmia, to ich dom, że czują się Warmiakami. Że należy się szacunek tym, którzy tu kiedyś mieszkali i że dzisiejsi Warmiacy chcieliby, żeby Warmia wreszcie była odróżniana od Mazur. Nie mogliśmy się oprzeć i ze spotkanymi osobami zaczęliśmy nagrywać mikro-wywiady, zadając im 4 proste pytania o Warmię. Nikt nam nie odmówił! Co mieszkańcy myślą o Warmii? Dowiesz się śledząc kolejne artykuły na naszym blogu!
![Sebastian Mierzyński - opowiadał nam o Warmii i Koperniku na Zamku w Olsztynie](https://lh3.googleusercontent.com/-ivbq3Cf5ny0/V4-WfNj-irI/AAAAAAAAwGk/NRWEV6PZ-9EnNmXibYaqs-yYcep9TkYZwCCo/w600/IMG_7846.jpg)
![Wojciech Gudaczewski - pokazał nam piękno Gietrzwałdu](https://lh3.googleusercontent.com/-KVeeBZ5yJ6w/V4-WU8_c4QI/AAAAAAAAwGk/kEAuR9raB78TGNXSbdIlvc8Mm3ZdB2O6QCCo/w600/IMG_7648.jpg)
![Krystyna Szter - przybliżyła nam historię synagogi w Barczewie](https://lh3.googleusercontent.com/-KIJ8NRKC_KI/V4-dT9Zwr8I/AAAAAAAAwPw/IcequzlZ6ngURhlzSQDudMbRvWENpn-CgCCo/w600/IMG_8695.jpg)
![Rita Kostka - opowiadała nam o warmińskich wartościach](https://lh3.googleusercontent.com/-fvSwIJGYOYI/V4-WvU7v_xI/AAAAAAAAwHQ/618-F_KBYdsW-jIKxJJ3tdvtc4bQR0YDQCCo/w450/IMG_8194.jpg)
![Wiesław Borowski - podzielił się z nami fotograficzną pasją](https://lh3.googleusercontent.com/-S9cka6gh6nA/V4-dobvTiOI/AAAAAAAAwTs/mcc43Jr-Z5I4_7Vp6GQhydOHida4I2rpQCCo/w450/IMG_8836.jpg)
![Kacper Rzewczyk - opowiedział nam o zamku w Reszlu](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhCL6Cm63LLqE51-DDwlQ7QjGEX4HOgizwk6PZBerlfQhEZu1dH-P_n03c9IhyphenhyphenGCr3IRVieE_u03CAgscMH5p0nIUdiqe-APLhzuGzcFKnj8pddAZWKW-QpC2dWfy_7SfSX72eJAqMe9M68/w450/IMG_9152.jpg)
![Artur Galicki - opowiedział nam reszelskich inicjatywach](https://lh3.googleusercontent.com/-M4q8EMUdLUI/V4-eJxQoRZI/AAAAAAAAwWE/9GMW2XrlPPkmqEv7U9fcl06xkx13OWVCQCCo/w450/IMG_9370.jpg)
![Karol Siatłowski - pokazał Reszel i reszelskie organy](https://lh3.googleusercontent.com/-qYmvXLpnJ2U/V4-eJBUKwRI/AAAAAAAAwWE/4piFGw4HcJcocARjg1ddpE17ntvwFSz9ACCo/w600/IMG_9315.jpg)
![Pan Damian opowiedział nam o zamku w Lidzbarku Warmińskim](https://lh3.googleusercontent.com/-CQLEn1btkeU/V4-e5M_MZYI/AAAAAAAAwaI/5s0zVg-TVkE34-zWF3tEXO0PuotOn3ucwCCo/w600/IMG_9730.jpg)
![Pan Paweł i ksiądz Krzysztof - pokazali nam Stoczek Klasztorny](https://lh3.googleusercontent.com/-QtiKO_jPyVU/V4-ehxIv_YI/AAAAAAAAwaI/sGLeanuugIkWmxq0BvvEPuXfHMPIghIhACCo/w600/IMG_9630.jpg)
![Andrzej Grabowski - przybliżył wszystkie tajemnice Bisztynka](https://lh3.googleusercontent.com/-nxzUMSdpWes/V4-eTUW38BI/AAAAAAAAwWE/htP_wCidKbgI0ry-Y-DwM40Bi2k8dhgRQCCo/w450/IMG_9523.jpg)
![Pani Izabela opowiedziała nam o Oranżerii w Lidzbarku Warmińskim](https://lh3.googleusercontent.com/-QCU3N8JiIzE/V4-e2DwZ9ZI/AAAAAAAAwaI/86-d-KUxcuEtPz90todX8OdPUF-Ta6jSQCCo/w450/IMG_9678.jpg)
![Ksiądz Jan Pietrzyk pokazał nam skarby w parafialnym muzeum](https://lh3.googleusercontent.com/-tKnyo0jtUzY/V4-cdbr7wDI/AAAAAAAAwME/JhedDv5HwKQot9DN6Ec5Vf8W_EUVdtW_wCCo/w450/IMG_8448.jpg)
![Pan Wojtek zaprosił na pyszne lody](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgRuqTD-m7gi_KExxzgiPqTZUGIW891UEgnbA3rlQpv3AqQ6ssOLofzl9aTJBMpPNkf1l_5fZ9zbXJ5lh42eln-ta27Kp1_9_qL_nA8nS5hrjyW_bYKviC1UffywmKrhA_-f5cXJ_2XoWQo/w450/IMG_0305.jpg)
![Zenon wypożyczył nam kajaki i dał możliwość nabrania dystansu do życia](https://lh3.googleusercontent.com/-zt1ybq8N23E/V4-fDQ8iXfI/AAAAAAAAwdA/nXNXBuQGli8H9D4M6-rIBrJTzZqri9eDgCCo/w600/IMG_0012.jpg)
![Krystyna Tarnacka pokazała nam warmińskie wzory i pamiątki](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj-CeuARm69Mo7FwnWSpU1Bjn5zPuhDDVnP6g7C1mOAGBtJYcBBfgTeUliAq5dfhTbprCl6lQk2JrecJgUAUtdI_wabHFScxnR8455dzXFVkoSVDX2Z35RvvdT9BDJjypuNmv21yuentKZC/w600/IMG_0061.jpg)
![Marcelina opowiedziała nam o Jezioranach](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhwQhnIBbojvuvXT9gFmYW6dobWIsaUG4mxZUiM-djzvVFytkm1Y91s-_lC1MtVeSBADa8Pf4CIQ598UGy2cSApjeXAgtbaure1a2xfMgV_PZyl16I9adPdZV-D9nB63uF12uLPMTIvoLRA/w600/IMG_0146.jpg)
![Panie Ania i Beata pokazały nam skansen w Dobrym Mieście](https://lh3.googleusercontent.com/-C7c6vQVor_k/V4-fttwSuMI/AAAAAAAAwic/RBdjTmf-ZlEBTgIm1obBzZvOR6j2n-7mwCCo/w450/IMG_0382.jpg)
![Mariusz opowiedział o wojskach napoleońskich](https://lh3.googleusercontent.com/-7kk_LAgfSX0/V4-fqg7WduI/AAAAAAAAwic/wBgeBZsywUICMJKQazXSnU50DRJwtXfKwCCo/w450/IMG_0325.jpg)
![Zosia zabrała nas na fascynujący spacer po Pieniężnie](https://lh3.googleusercontent.com/-IE_3rjWUCzo/V4-gQf8D7rI/AAAAAAAAwkw/M2lkioc19lckztmggufbaWB04gx25b3hgCCo/w450/IMG_0728.jpg)
![Tadeusz wspaniale opowiadał o Koperniku i Fromborku](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhGupfzxzDfJa7VPDx3iednM6mum0Y3worFl9Fayt9pzEtJo0ZizhVmb2RGUH5EKUEMQLEq3VaSxoJJheaggu5Zeq3nN6nAeRIBB11Auu3NfikwJ2mwM9dwgOwueBX3kLKyA7xqgrSaWjG0/w450/IMG_0979.jpg)
Gdzie nocować na Warmii?
Często prosisz nas o polecenie najlepszego miejsca na nocleg. To trudne - standard noclegów szybko się zmienia, a i każdy ma inne oczekiwania. My zwykle wybieramy agroturystyki, prywatne pokoje, a ostatnio także apartamenty w prywatnych mieszkaniach. Sami od wielu lat korzystamy z serwisu rezerwacyjnego Booking, sugerując się opiniami innych użytkowników. Ten serwis stał się dla nas tak pomocny, że przystąpiliśmy do jego programu partnerskiego. Teraz kiedy zamawiasz nocleg przez Booking i zrobisz to przez nasz link polecający, to serwis przekaże nam prowizję od każdego opłaconego przez Ciebie noclegu. Będzie nam ogromnie miło, jeśli będziesz korzystać z naszego linku polecającego za każdym razem, gdy rezerwujesz nocleg. W ten sposób bardzo pomożesz Fundacji Ruszaj w Drogę! i przyczynisz się do promowania turystyki w Polsce.Co warto zobaczyć na Warmii?
Trzymam w ręku plan wizyty i jak zwykle nie mogę uwierzyć, że to wszystko zrobiliśmy w 10 dni. Chłonęliśmy Warmię jak gąbka. Jej historię i urodę. Jej klimat. Nie policzę, ile osób spotkaliśmy na swojej drodze i ile usłyszeliśmy od nich historii. To pasjonaci swojego regionu i miejscowości, w których mieszkają.
Chcesz przekonać się co przeżyliśmy na Warmii? Przyjdź na naszą warmińską prezentację w Trójmieście i okolicach.
Masz za daleko i nie masz tyle czasu? W takim razie przewijaj tę stronę dalej, posłuchaj naszej audycji o Warmii w Radio Gdańsk, zobacz jak relacjonowaliśmy naszą wizytę na żywo i poczytaj nasze przewodniki. Tylko uwaga, wszystkie mocno wciągają! Ostrzegałam ;)
W telegraficznym skrócie przedstawiam Ci jeszcze miejsca, które widzieliśmy i które możemy Ci polecić:
Masz za daleko i nie masz tyle czasu? W takim razie przewijaj tę stronę dalej, posłuchaj naszej audycji o Warmii w Radio Gdańsk, zobacz jak relacjonowaliśmy naszą wizytę na żywo i poczytaj nasze przewodniki. Tylko uwaga, wszystkie mocno wciągają! Ostrzegałam ;)
W telegraficznym skrócie przedstawiam Ci jeszcze miejsca, które widzieliśmy i które możemy Ci polecić:
- Bałdy - trakt biskupi i Kiermas Warmiński
- Barczewo - miasto, synagoga i kościoły
- Biskupiec - miasto i kolekcja aparatów
- Bisztynek - miasto i Diabelski Kamień
- Braniewo - miasto, sanktuarium i amfiteatr
- Butryny - kościół i muzeum parafialne
- Dobre Miasto - miasto, lody, skansen miejski
- Frombork - miasto, port, archikatedra, wieża wodna, szpital Św. Ducha
- Gietrzwałd - sanktuarium, miasto, quest kopernikowski, Warmińska Chałupa
- Głotowo - sanktuarium i kalwaria
- Jeziorany - miasto, galeria sztuki i pamiątek
- Krosno - sanktuarium
- Kudypy - Izba Tradycji Hubertówka
- Lidzbark Warmiński - zamek, miasto, Oranżeria, spływ Łyną
- Olsztyn - stare miasto, zamek, Jezioro Ukiel
- Orneta - galeria, podziemia, miasto
- Pieniężno - miasto i klasztor
- Reszel - miasto, zamek i punkty widokowe
- Stoczek Klasztorny - sanktuarium
Więcej o Warmii w social mediach
Więcej informacji o miejscach, które wymieniłam powyżej znajdziesz już teraz w naszej relacji na żywo i na pocztówkach z podróży, które wysyłaliśmy kilka razy dziennie na naszego Facebooka. Maciej zebrał je wszystkie do jednego albumu "Ruszamy na Warmię!" na Facebooku i teraz możesz je wszystkie przeklikać:Ruszamy na Warmię!
Ruszaj w Drogę. 10,375 likes · 391 talking about this. Blog Kasi i Macieja. Podróżujemy po Polsce i promujemy najlepsze atrakcje. Piszemy, fotografujemy,...
Nadawaliśmy jeszcze trochę na Instagramie i Snapchacie (ruszajwdroge). Warmińskie ciekawostki znajdziesz też na naszym profilu na Twitterze :
Ruszamy na Warmię! - Warmińskie ciekawostki @RuszajwDroge
Posłuchaj jak opowiadamy o Warmii
Zrobimy prezentację podróżniczą o Warmii w naszym klubie pt. "Ruszamy na Warmię!" i będziemy o Warmii opowiadać na spotkaniach w Trójmieście i okolicach.Zanim jednak pojawi się pierwsze podróżnicze spotkanie o Warmii trochę czasu minie. Jeśli chcesz, to możesz posłuchać jak opowiadaliśmy o Warmii w sobotę 23 lipca w Radio Gdańsk. Byliśmy gośćmi audycji Beaty Szewczyk "Nie śpij zwiedzaj z Radiem Gdańsk" poświęconej Warmii. Razem z nami o Warmii opowiadał jeszcze Tadeusz Kochański z Fromborka. Edward Cyfus z Giław i Justyna Szostek z Olsztyna. Warto posłuchać!
Czy Warmia pojawi się na naszym blogu?
A na blogu napiszemy kolejne artykuły o regionie.Mamy już wstępne szkice do relacji z warmińskich miast, galerię najpiękniejszych warmińskich krajobrazów, wycieczkę śladami Kopernika na Warmii , wycieczkę po Fromborku i artykuł o Warmii oczami jej dzisiejszych mieszkańców. A w kolejnym etapie złożymy to wszystko w jeden internetowy przewodnik i opiszemy w nim nasze pomysły na 1-dniowe wycieczki po Warmii.Ciekawa jestem, o czym najpierw chciałbyś poczytać?
A może znasz miejsca, które powinniśmy jeszcze na Warmii zobaczyć?
Udostępnij tę relację na Facebooku - pokażmy znajomym, że warto pojechać na Warmię :)
Wiemy co warto zobaczyć na Warmii! Czy Warmia jest wyjątkowa?
Warmia to Mikołaj Kopernik, historia Prus, przydrożne kapliczki, biskupi, gwara warmińska i gościnni mieszkańcy. Czy warto tu spędzić wakacje?
Będę śledzić Wasz cykl o Warmi. Przyda mi się w sierpniu bo to właśnie na Warmię jadę w tym roku :)
OdpowiedzUsuńZ Dobrego Miasta można przywieźć kilogramy krówek :D Warmię już zaczęłam powoli odkrywać, ale ciągnie mnie, by wybrać się tam rowerem.
OdpowiedzUsuńno niestety Kopernik Warmiakiem nie był, to przekłamanie, poczytajcie sobie historię i nie żyjcie nagłówkami, a zdjęcia przy kapliczce winszuję... szacunek...
OdpowiedzUsuńŚwietny post z garścią wartościowych informacji dla gości Olsztyna. Aż chce się czytać!
OdpowiedzUsuńBędąc we Fromborku zwłaszcza w weekend warto zobaczyć Park Astronomiczny Muzeum Mikołaja Kopernika, który znajduje się niespełna 2 km na południe od Wzgórza Katedralnego w miejscowości Ronin, na najwyższym wzniesieniu w okolicy zwanym Górą Żurawią, na brzegu domniemanego krateru meteorytowego. W każdą sobotę / oprócz Wielkiej Soboty/ są Nocne pokazy nieba - o której godzinie najlepiej sprawdzić na stronie,oczywiście najlepszy widok jest gdy niebo jest bezchmurne i nie ma pełni.
OdpowiedzUsuń