Egzotyczna Wschodnia Polska: zwiedzamy Podlaski Szlak Tatarski.

Podlaski Szlak Tatarski to tak naprawdę dwa szlaki. Jeden długi, drugi krótki. Ten pierwszy to Szlak Tatarski „Duży”, drugi – Szlak Tatarski „Mały”. Oba przechodzą przez Kruszyniany, potem każdy biegnie w swoją stronę przez wsie dawniej zamieszkałe przez Tatarów polskich. W Bohonikach i Kruszynianach ich potomkowie żyją do dziś, dbają o tradycję, modlą się w meczetach i oprowadzają turystów po Mizarach, czyli muzułmańskich cmentarzach.

Meczet w Bohonikach na Podlaskim Szlaku Tatarskim w Polsce

Skąd na Podlasiu wzięli się Tatarzy polscy? To długa historia, sięgająca kilkuset lat wstecz. W wieku siedemnastym Król Jan III Sobieski nadał im ziemię w zamian za niewypłacony żołd. Wtedy osiedliło się tu wiele tatarskich rodzin. Tatarom polskim zawdzięczamy drewniane meczety, ułanów i pyszne pierekaczewniki. Dziś kilka słów o tym, dlaczego warto pojechać na Podlaski Szlak Tatarski i co ciekawego może Cię tam spotkać.

Oba Szlaki Tatarskie, to szlaki piesze, ale są dostępne także dla rowerzystów. Szlak Tatarski Duży to oznakowany kolorem zielonym 57-km szlak, który zaczyna się w Sokółce i biegnie przez Bohoniki, Starą Kamionkę, Wierzchlesie, Talkowszczyznę, Nową Świdziałówkę, Nietupę do Kruszynian.

W Kruszynianach przerzucasz się na oznakowany na niebiesko Szlak Tatarski Mały i robisz kolejne 19 km przez Józefowo, Królowe Stojło do Waliły Stacji. W niektórych miejscowościach trzeba zaplanować więcej czasu na pobyt. W szczególności polecam Sokółkę, Bohoniki, Krynki i Kruszyniany.

Skąd polscy Tatarzy we wschodniej Polsce?

Dzięki muzeum regionalnemu w Sokółce obecność Tatarów polskich we wschodniej Polsce przestanie być taka zagadkowa. Już od XIV wieku osiedlali się oni w Wielkim Księstwie Litewskim. Byli to głównie uchodźcy polityczni ze starszyzny tatarskiej Złotej Ordy, ale także jeńcy i sojusznicy Księcia Witolda. Nazywano ich Lipkami – od tureckiej nazwy Litwy, gdzie głównie się zakotwiczali. Potem podlegali też królowi polskiemu. Przez dużą część historii z oddaniem walczyli po stronie Rzeczpospolitej. Bili się z Krzyżakami pod Grunwaldem i ze Szwedami pod Kircholmem. W zamian dostawali liczne przywileje, tytuły szlacheckie i ziemie. Nic dziwnego, że większość z nich z czasem uległa spolszczeniu, zwłaszcza, że przyjmowali polskie nazwiska.

Tylko jeden rys zakłócił wizerunek Tatarów polskich w historii Polski. Było to w czasie, gdy Europie zagrażały tureckie hordy. Wtedy, w 1672 roku, Lipkowie zbuntowali się. Oficjalnym powodem były długi króla z zapłatą żołdu, ich zła sytuacja prawna i ograniczenia w wyznawaniu islamu. Wtedy też zaczęli robić brzydkie rzeczy. M.in. uczestniczyli u boku Turków w rabunkowych najazdach na ziemie polskie. Ale że czasy były nietęgie, mądry król postanowił, że trzeba Lipków przywrócić ojczyźnie. W tym celu przebaczył im zdrady, zagwarantował wolność wiary, dał prawo stawiania meczetów i zrównał ich prawa ze szlachtą polską. Tatarzy polscy powrócili pod wodzę Jana III Sobieskiego, a ten w zamian za niewypłacony żołd nadał im polskie wsie, m.in. Bohoniki, Drahle, Malawicze Górne czy Studziankę. W samych Kruszynianach osiadło 45 tatarskich rodzin. Ci sami Tatarzy brali później udział u boku króla w odsieczy wiedeńskiej, a ich potomkowie w kolejnych wojnach i powstaniach. Zrehabilitowali się.

O czym jest pieśń „Przybyli ułani pod okienko…”?

Słowa znanej piosenki też zawdzięczamy Tatarom. Nazwa „Ułani” pochodzi od tatarskiego pułkownika Aleksandra Ułana, który walczył przeciwko Szwedom za czasów króla Augusta II. Na jego żołnierzy mówiono „ułani”, a z czasem ta nazwa przeszła na wszystkich żołnierzy pułków tatarskich, wreszcie też na wszystkich żołnierzy lekkiej jazdy konnej.


Kim są Polscy Tatarzy z Podlasia?

Dzisiejsi Polscy Tatarzy z Podlasia, to potomkowie Tatarów polskich, którym król nadał ziemię w XVII w. Wielu z nich ma polskie nazwiska, co do swoich własnych dodawali polskie końcówki –ski i –icz. Język ojczysty zatracili, posługując się polskim. Ale nadal wyznają swoją religię – islam. Modlą się w meczetach w Bohonikach i Kruszynianach, którymi na co dzień się opiekują, i po których oprowadzają turystów. Są to dwa jedyne drewniane meczety w Polsce. Co roku w sierpniu w Kruszynianach organizują Festiwal Kultury i Tradycji Tatarów Polskich, w czasie którego nauczysz się tatarskich tańców, jazdy konnej, spróbujesz łucznictwa i weźmiesz udział w warsztatach kulinarnych. Kuchnia tatarska na pewno przypadnie Ci do gustu.

Tatarska kuchnia w Tatarskiej Jurcie

Uwielbiam kuchnię tatarską. Jest co prawda dość tłusta, ale także pikantna i pieprzna i za to lubię ją najbardziej. I oczywiście za kawę po turecku – z cynamonem i kardamonem. Czego warto spróbować?

My postawiliśmy na pierekaczewnik – potrawę na cieście makaronowym nadziewaną farszem gęsim z dodatkiem cebuli i przypraw, oraz na czeburek – pieróg z farszem indyczym i czosnkiem. Ale popularne są też tutaj kołduny tatarskie (potrawa mięsno-mączna), pilaw z mięsem baranim i warzywami, czy dżajma – słodka potrawa nadziewana miodem.

Większość z tych smakołyków zjesz w Tatarskiej Jurcie w Kruszynianach, restauracji prowadzonej przez Panią Dżannetę Bogdanowicz. Restauracja jest utytułowana, a Pani Dżanneta jest znakomitą restauratorską. Jej talent docenił sam następca brytyjskiego tronu, książę Karol, który stołował się tu podczas wizyty w Polsce.


Obowiązkowe punkty na Podlaskim Szlaku Tatarskim

Większość wsi, które Jan III Sobieski nadał Tatarom polskim, nie przetrwało wojny. Pozostały Bohoniki i Kruszyniany i mam nadzieję, że będą to Twoje obowiązkowe punkty na Podlaskim Szlaku Tatarskim.

Gdzieś pomiędzy Starą Kamionką a Kruszynianami leżą jeszcze Krynki, przez które zabawnie przejeżdża się z nawigacją. Mówi Ci ona, na którym z 12 zjazdów powinieneś opuścić rondo. To jedyne takie rondo w Polsce. A w Europie pozazdrościli go Paryżanie – zrobili podobne na Placu de la Concorde.



Mam nadzieję, że spodoba Ci się taka wycieczka i że udowodni Ci ona, że Polska nie jest krajem jednolitym, jak uczono nas w szkole. Jest różnorodna, i nigdzie lepiej tego nie widać niż na Podlasiu, gdzie żyją obok siebie katolicy, prawosławni i wyznawcy islamu.

Tam, jak nigdzie indziej w Polsce, poczujesz ducha ekumenizmu, zasmakujesz obcej kultury i dowiesz się rzeczy, o których nie piszą w krzykliwych nagłówkach gazet.

Poczytaj jeszcze:

3 Komentarze

Zostaw po sobie ślad. Daj znać co o tym myślisz :)

  1. Wow zaskoczyło mnie pochodzenie słowa "ułan". Teraz będę mogła zabłysnąć ciekawostką w gronie znajomych:)

    OdpowiedzUsuń
  2. Wybieramy się do Białowieży i okolic z dziećmi czy polecacie fajny niedrogi nocleg ?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. My generalnie nie polecamy noclegów, ale w Białowieży jest dużo pokojów do wynajęcia, więc nie powinno z tym być problemów. My tam nocowaliśmy tylko raz i to kamperem - w ogródku U Kołodzieja. Ale w pokojach tam nie spaliśmy, więc nie wiem jak tam jest ;)

      Usuń
Nowsza Starsza

Pssst, zobacz też nasze książki z pomysłami na wycieczki po Polsce :)

Dziękujemy, że czytasz naszego bloga. Czy wiesz, że piszemy i wydajemy też przewodniki po Polsce? To niezwykłe książki do samodzielnego zwiedzania z gotowymi planami spacerów, szlaków i samochodowych wycieczek na 1 dzień. To gotowe przepisy na udaną majówkę i wakacje w Polsce. Są jak dobry przyjaciel, który poprowadzi Cię za rękę. E-booki wysyłamy natychmiast, do zestawów książek dajemy super gratisy, a zamówienia wysyłamy codziennie koło południa - nawet jutro mogą już być u Ciebie. I jeszcze darmowa dostawa dla każdego zamówienia od 120 zł!

Przewodnik Ruszaj w Bieszczady - książka i e-book
Przewodnik Ruszaj w Bieszczady - książka i e-book
Przewodniki po Polsce od Ruszaj w Drogę! - praktyczne i przydatne
Przewodniki po Polsce od Ruszaj w Drogę! - praktyczne i przydatne
Formularz kontaktowy